Molen 'De Grote Geert'

Foto: Molenaar01, lente 2009. Rijksmonument nr. 23458. Licentie: Creative Commons.

De molen is oorspronkelijk in 1818 gebouwd als lage stellingmolen. De molen is enkele malen gerestaureerd en is thans een aantal regelmatig op vrijwillige basis in gebruik. De molenaar op de Grote Geert is dhr. G.Werkman.

De molen is geopend op zaterdagmiddagen en op afspraak (2013). De molen is prachtig gelegen aan het Boterdiep en is voorzien van zelfzwichting.

Als een van de weinige pelmolens in Groningen wordt hier ook daadwerkelijk nog regelmatig gepeld. Dit maakt de molen een beetje uniek in zijn soort.

Na een periode van verval is de molen in 1954 en 1979 gerestaureerd en in ere hersteld. Een gedeelte van het benodigde geld voor de tweede restauratie is door de bewoners van Kantens, Rottum en Stitswerd bij elkaar gehaald om met de restauratie van start te kunnen gaan.

De opening is in 1980 verricht door de toenmalige burgemeester van Kantens Dhr. J.Kruize. Na de herindeling is de gemeente Kantens ondergebracht bij de gemeente Eemsmond, die sindsdien eigenaar is van de molen.

De firma Dunning begint in maart 2005 met derde en noodzakelijke restauratie. Op 19 mei worden de nieuwe roeden gestoken en eind juni is de molen weer opgeleverd. In 2008 is de molen geheel opnieuw gedekt met riet. Naast de molen staat nog de voormalige stookhut. De openingstijden zijn op zaterdag van 13:00 tot 17:00 en met nationale molendag en open monumentendag van 10:00 tot 17:00 en als de molen draait.

Waarschijnlijk als gevolg van windbelemmering van de molen door de uitbreiding van het dorp is de molen in 1852 verhoogd. In de molen aan de westkant is hiervan een gedenksteen te vinden met de volgende tekst:

Pellen
Pellen is het ontdoen van de vlies van de gerstkorrel zodat je gort overhoudt. Bij een pelmolen liggen er op een tussenzolder direct onder de zogenaamde stellingzolder, daar waar de deuren naar de stelling of omloop van de molen zijn, twee gladde, zware zandstenen die ruim 2000 kilo wegen. In tegenstelling tot maalstenen, waartussen graan gemalen wordt, wordt de gerst gepeld met de zijkant van de stenen, die hiervoor op de zijkant geribbeld zijn. De gerst wordt tussen de twee pelstenen door tegen de kuip geslingerd en tussen de zijkant van de steen en de kuip, het zogenaamde pelblik gepeld (geraspt). Dit pelblik staat op zo'n 1,1 centimeter van de pelstenen af. Het koppel pelstenen wekt een soort zog op waardoor de gerstkorrels tegen het pelblik aan worden geslingerd. Dit blik is voorzien van spijkergaatjes met puntjes en door die puntjes wordt het harde vliesje van de gerstkorrel afgepeld (afgeraspt). Als de gerst over de voorloper (de eerste koppel pelstenen) is heen geweest gaat het over de tweede koppel pelstenen, de naloper. De gerst gaat daarna weer over de voorloper en vervolgens nog een keer over de naloper. Na deze pelbehandeling van de gerst, die inmiddels gort geworden is, wordt de gort gezeefd en vervolgens gesorteerd in de waaierkast. De gort wordt opgevangen in een zak en is klaar voor de verkoop. Gort kan ook nog rondgeslepen worden tot parelgort.

Basisgegevens:

Bouwjaar: 1818/1852
Type: Stellingmolen
Kenmerken: Achtkantige bovenkruier

Vlucht: 21.90m

Stellinghoogte: 11.30m

Functie: Koremolen en pelmolen

Monumentnummer: 23458

Techniek

Kruiwerk: Rollen kruiwerk (staal).

Bovenas: Prins van Oranje, 1882, no. 1280.

Vang: IJzeren hoepelvang met duim.

Gevlucht: Bremer roeden. Binnenroede met Van Busselneuzen met remkleppen en zelfzwichting. Buitenroede zelfzwichting met Oud-Hollandse windborden. Binnenroede no. 248, begin jaren 90 gekomen. Buitenroede no. 214, met de restauratie in 1979 aangebracht.

Inrichting: 2 pelstenen en 1 maalkoppel.

Overbrengingsverhoudingen: Bovenwiel 59 kammen, bonkelaar 35 kammen, onderbonkelaar 29 kammen, takrad of spoorwiel 102 kammen, schijfloop maalsteen 30 staven. Voorloper pelsteen 21 staven, naloper pelsteen 21 staven. Luiwiel 26 kammen.

Wieksysteem: Zelfzwichting, Van Bussel, remkleppen/zelfzwichting, oudhollandse voorzomen

Bovenwiel of aswiel: 66 kammen

Overige molen- of aandrijfwielen: Bonkelaar: 35 kammen

Kammenluitafel: 28 kammen

Luiaswiel: 26 kammen

Elevatorwiel: 12 kammen

Wiel koekenbreker: 16 kammen

Spoorwiel: 101 kammen

Pelschijflopen: 20 en 22 staven

Maalschijfloop: 30 staven

Bronnen:

01. www.molendegrotegeert.nl.

02. Wikipedia.org (2013).

Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe.
Hoogeveen, 4 aug 2013. Revisie: 26 maart 2024. Samenstelling: © Harm Hillinga.			↑ Top